Zarys Historii Oddziału PTL w Krakowie

           

            Krakowski Oddział PTL powstał w 1934 r., w kolejności, jako trzeci po Oddziale Lwowskim (1925) i Warszawskim (1927). Pierwsze, organizacyjne zebranie odbyło się 3 VI 1934 r. Oddział objął swą działalnością ówczesne województwo krakowskie i śląskie.

            W bieżącym roku mija, więc 85 lat od formalnego powstania naszego Oddziału. Jednak jego korzenie sięgają dalej, do początków historii Towarzystwa. Oddział działał, bowiem na terenie dawnego zaboru austriackiego, gdzie powstało Galicyjskie Towarzystwo Leśne (GTL–1882), przekształcone okresowo w II Rzeczpospolitej w Małopolskie Towarzystwo Leśne (MTL–1919–1925), a następnie w PTL. Wiele osób wchodzących w skład Oddziału działało wcześniej w GTL i MTL i kończyło studia na Wydziale Lasowym we Lwowie, a w późniejszych okresach, w tym po II wojnie światowej, przenosiło się m.in. do Krakowa. Wśród nich było wielu ludzi nauki. Zasilili oni nasz Oddział i przenosili doświadczenia w pracy dla Towarzystwa.

            Na obszarze działania oddziału odbywały się wcześniej Ogólne Zjazdy członków GTL i związane z nimi „wycieczki” terenowe, głównie do wzorowo prowadzonych lasów prywatnych. Były to kolejno Zjazdy: II – w 1883 r. w Krakowie, V – w 1887 r. w Tarnowie, X – w 1892 r. w Krakowie, XIII – w 1896 r. w Nowym Sączu, XVIII – w 1902 r. w Zakopanem, XX – w 1905 r. w Żywcu, XXII – w 1907 r. w Krakowie. Ten ostatni był jubileuszowym, z okazji 25-lecia istnienia GTL, a równocześnie był Ogólnopolskim Zjazdem Leśników z 3 zaborów, na którym powstała wizja utworzenia w przyszłości jednego Towarzystwa z „Sylwanem”, jako wspólnym czasopismem dla wszystkich. Do tegoż wydarzenia nawiązał 100 lat później 107 Zjazd Delegatów również w Krakowie. Ponadto, do wybuchu II wojny światowej, były jeszcze na naszym terenie dwa Zjazdy: XXIV – w 1909 r. w Tarnowie i XLIV – w 1936 r. w Krakowie, na którym przyjęto obowiązującą do dziś odznakę Towarzystwa oraz – na wniosek prezesa Oddziału Krakowskiego – projekt i statut dyplomu uznania za wzorowe prowadzenie gospodarstwa leśnego.

            Pierwszym prezesem Rady Oddziału został wtedy inż. S. Wyrwiński, a wiceprezesem inż. Swolkień. W skład Rady wybrano też 5 dalszych osób. W 1935 roku (25 XI) Wolne Zgromadzenie Członków Oddziału na prezesa Rady Oddziału wybrało Adama hr. Stadnickiego.

            W 1935 r. z inicjatywy Oddziału Krakowskiego Rada Naukowa PTL opracowała i skierowała do Marszałka Sejmu w Warszawie memoriał w sprawie ochrony lasów i zalesiania nieużytków.

            Po II wojnie światowej wznowienie działalności Towarzystwa już jako Polskie Naukowe Towarzystwo Leśne również było związane z Krakowem. W 1946 r. odbyły się tu dwa posiedzenia Komitetu Organizacyjnego, którym przewodniczył prof. Dezydery Szymkiewicz (późniejszy Przewodniczący Oddziału), po czym odbył się w naszym mieście w grudniu tego roku XLVI Zjazd Delegatów, na którym przyjęto ww. nazwę Towarzystwa.

            Na terenie Oddziału, który działał odtąd w granicach OZLP (później RDLP) odbywały się jeszcze następujące Zjazdy PNTL: XLVIII – w 1948 r. w Krakowie z referatami Profesorów: E. Chodzickiego, S. Kapuścińskiego (wtedy dr. inż.) i W. Szafera z wycieczką w Pieniny i do Zakopanego, LII – w 1952 r. w Nowym Sączu, (nadzwyczajny), LVI – w 1956 r. w Krynicy poświęcony zagospodarowaniu lasów górskich z referatami F. Krzysika, E. Chodzickiego, L. Kuliga, S. Myczkowskiego i S. Kapuścińskiego.

            Od tegoż roku (w X) nastąpił powrót do nazwy Polskie Towarzystwo Leśne. Następnie były to Zjazdy : LXV – w 1965 r. w Krakowie połączony z sesją naukową nt. profilu szkolnictwa leśnego i drzewnego. W listopadzie tego roku odbyła się też uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej na willi Ornak w Zakopanem, gdzie mieszkał prof. S. Sokołowski – w 100 -rocznicę jego urodzin i otwarcie rezerwatu jego imienia w Dolinie Białego na terenie TPN.

            Kolejnym był LXXII Zjazd w 1972 r. z sesją nt. roli lasów i leśnictwa w ochronie środowiska. Był to też Zjazd jubileuszowy, poświęcony 90 rocznicy utworzenia PTL, oraz dwa ostatnie: XCV w 1995 r. w Szczawnicy z sesją nt. gospodarki leśnej w Karpatach w zmieniających się warunkach ekologicznych z kilkoma referatami (z wyjątkiem jednego) autorów krakowskich i z bogatą sesją posterową i w 2007 r. w Krakowie (CVII) w 125-lecie istnienia PTL. Był to największy Zjazd w dotychczasowej historii Towarzystwa z udziałem ok. 1000 osób w Sesji Naukowej w Auditorium Maximum na UJ, Mszą Św. na Wawelu odprawioną przez Kardynała Stanisława Dziwisza i Przemarszem Leśników z Wawelu, Drogą Królewską na Sesję.

            Po II wojnie światowej Przewodniczącymi Oddziału byli kolejno: prof. Dezydery Szymkiewicz (1947 - 48), dr, z-ca prof. Maciej Czarnowski (1949 - 52), inż. Lucjan Kulig (1953), mgr Stanisław Smólski (1954), prof. Edward Chodzicki (1955 – 65), prof. Kamil Rogaliński (1966 – 69), mgr inż. Marian Mączyński (1970 – 93), dr inż. Józef Barszcz (III 1993 – XI 2018), a od XI 2018 r. prof. Stanisław Małek.

            Oddział Krakowski nigdy nie należał do największych liczebnie, ale zawsze był silny pod względem naukowym. Zarząd Główny zawsze mógł liczyć na ważne referaty jego członków.

            Działalność Oddziału zawsze koncentrowała się na ważnych zagrożeniach dla leśnictwa i wypełnianiu statutowych zadań. Organizowano wiele (popularnych zwłaszcza w przeszłości) tzw. odczytów popularyzacyjnych wiedzę o lasach i przyrodzie, organizowano sesje i konferencje naukowe w Krakowie i w terenie, współpracując z RDLP (OZLP) w Krakowie, z miejscowym Oddziałem SiTLiD, z Katowickim Oddziałem PTL i innymi instytucjami – jak JBL o/ Kraków, PAN i PAU. Wielu członków z Uczelni referowało swoje badania na takich konferencjach i popularyzowało wiedzę wśród młodzieży szkolnej. Wykazy konferencji i ich tematyka przedstawiane były w sprawozdaniach rocznych do ZG oraz w sprawozdaniach po poszczególnych kadencjach. Wiele z tych konferencji miało charakter ponadregionalny, a nawet ogólnopolskim. Referaty publikowano w oddzielnych opracowaniach, w Sylwanie, w Zeszytach Naukowych UR (WSR, AR) i innych instytucji i wydawnictw. Członkowie Oddziału wraz z ZG walnie przyczynili się też do reaktywacji Wydziału Leśnego na WSR w Krakowie (1963 r.).

            Wszystkie kolejne Zarządy Oddziałów nie były zbyt hojne we wnioskowanie o Honorowe Odznaki Towarzystwa. Aplikowano o nie tylko dla wyróżniających się wieloletnią pracą w Towarzystwie i za znaczne osiągnięcia w dziedzinie naukowej bądź w praktyce leśnej.

            Wyrazem powszechnego uznania środowiska jest w Towarzystwie nadawanie przez Zjazdy Delegatów Członkowstwa Honorowego. Z naszego Oddziału wyróżniono nim dotychczas: prof. Władysława Szafera (1934 r. i ponownie w 1948 r.), prof. Edwarda Chodzickiego (1967 r.), inż. Ludwika Kuliga (1974 r.), mgr inż. Stanisława Smólskiego (1974 r. – najstarszy członek PTL, dożył prawie 105 lat!), doc. dr. Stanisława Fiołka (1979), prof. Jerzego Fabijanowskiego (1994), mgr inż. Tadeusza Urbańskiego (1994), ale z naszym Oddziałem byli związani, zamieszkując i pracując w Krakowie także wcześniejsi Członkowie Honorowi: Aleksander Nowicki (1909), Stanisław Sokołowski (1930), Szymon Wierdak (1936 i 1948), Kazimierz Heymanowski (1987). Pierwsi trzej z ostatnio wymienionych byli także redaktorami „Sylwana”, jak również prof. Tadeusz Gieruszyński, który czynił też intensywne starania o reaktywację WL w Krakowie. Prof. K. Heymanowski pełnił natomiast funkcję przewodniczącego Komisji Rewizyjnej przy ZG, a prof. Stanisław Sokołowski był nawet prezesem ZG (1931 – 33).

 

Opracował dr inż. Józef Barszcz